Biblioteka cyfrowa

FRAGMENT: Pojęcie pojednania, choć brzmiące obco w tradycyjnym dyskursie politycznym, od kilku już dekad z coraz większym powodzeniem zakorzenia się w sferze i języku polityki, ale również – wykraczając poza obszar polityki – w szeroko rozumianej sferze publicznej. Od połowy lat 90. XX wieku, jakkolwiek różnie rozumiane i niejednokrotnie krytykowane, pojednanie stało się niewątpliwie jednym z elementów ukierunkowanego bardziej antropocentrycznie dyskursu w obszarze polityki, zarówno wewnętrznej, jak i międzynarodowej. Jednocześnie coraz powszechniejsze użycie tego terminu przyczyniło się do zmiany perspektywy, przejawiającej się we wzmocnieniu i bardziej wyrazistym eksponowaniu miękkich, odległych od podejścia realistycznego elementów polityki, a wręcz w ponownym „oswojeniu” nurtu idealistycznego w stosunkach międzynarodowych, rozumianego jako przeświadczenie o możliwości zbudowania pokojowego świata opartego nie na rywalizacji, ale na współpracy i realizacji wspólnych celów. Wreszcie pojednanie stało się bez wątpienia swoistym symbolem wzmocnienia wymiaru etycznego i religijnego w polityce globalnej, który znalazł swój wyraz m.in. w rozszerzaniu się współpracy i w odnajdowaniu wspólnego mianownika przez różnego rodzaju świeckie i religijne podmioty współczesnych stosunków międzynarodowych.

FRAGMENT: Jedną z dziedzin, które w nauczaniu papieża-Polaka zostały wyeksponowane bardziej niż u jego poprzedników, była kultura. Nie ulega kwestii, że to Jan XXIII stworzył podstawy do rozwoju antropocentrycznej koncepcji kultury umieszczając człowieka w centrum zainteresowania i tworząc pierwszy pełny katalog praw człowieka w katolickiej nauce społecznej. Podkreślić tu trzeba zasługi papieża Pawła VI, który często przywoływał ogromne znaczenie kultury w swojej koncepcji prawa do rozwoju, i w tym zakresie utorował drogę do skrystalizowania się wizji kultury papieża Jana Pawła II. To jednak Jan Paweł II uznał kulturę za dziedzinę o znaczeniu fundamentalnym dla właściwego rozwoju ludzkości teraz i w przyszłości oraz nadał jej miejsce szczególne, zarówno w sensie doktrynalnym, jak i instytucjonalnym. 

Celem artykułu jest przybliżenie koncepcji Jana Pawła II dotyczącej zastosowania dialogu międzykulturowego, w tym międzyreligijnego, jako narzędzia budowania porządku międzynarodowego w duchu zrozumienia, szacunku, pokoju i współpracy. Papieska idea stworzenia jednej, globalnej "cywilizacji miłości", która oparta będzie na działaniach ludzi dobrej woli z całego świata, przeciwstawia się tezie Samuela Huntingtona o nieuniknioności "zderzenia cywilizacji". Jan Paweł II wskazywał także na rolę kultury w dążeniu do "nowego humanizmu", która z kolei by nie stać się antykulturą powinna być powiązana z religią. W niniejszym opracowaniu analizie poddano wybrane orędzia, przemówienia i oficjalne listy papieża-Polaka. 

FRAGMENT: Jednym z elementów ewoluującego w ostatnich dekadach podejścia do rozwiązywania sporów i konfliktów o charakterze zarówno wewnętrznym, jak i międzynarodowym jest uwzględnienie czynnika kulturowego. Przekłada się to bezpośrednio na dowartościowanie czynnika religijnego, który bez wątpienia stanowi istotny komponent kultury poszczególnych jednostek i społeczeństw, a w szczególności na obszarach świata niezachodniego, gdzie rozgrywa się większość współczesnych konfliktów.

FRAGMENT: Wybuch pierwszej wojny w Zatoce Perskiej, uznanej za pierwszą wojnę nowej ery był jednym z najistotniejszych wydarzeń mających wpływ na rozpoczętą na przełomie lat 80. i 90. debatę na temat nowego kształtu ładu międzynarodowego po zakończeniu zimnej wojny. Różnice w ocenie ówczesnych wydarzeń przez znawców stosunków międzynarodowych, ale też przez różnych aktorów stosunków międzynarodowych, ale też przez różnych aktorów stosunków międzynarodowych, stanowiły zapowiedź wielu istotnych problemów, które pozostają nierozstrzygnięte dwie dekady po zakończeniu zimnej wojny. Jednym z takich z takich zagadnień stała się niewątpliwie kwestia legalności wojny, a tym kontekście debata wokół koncepcji wojny sprawiedliwej i wiążące się z nią bezpośrednio problemy tak zasadnicze jak rozumienie suwerenności, rola państwa narodowego, czy etyczny wymiar stosunków międzynarodowych. Pytania, które padły w tej debacie, pozostają otwarte do chwili obecnej. 

FRAGMENT: The discussion on the role of the Catholic Church in the countries of Central Europe is a part of broader debate on the place of religion not only in Europe and the European Union, but also in the globalising wolrd. Disputes about the status of religion in modern societies have not been finished yet even in such secularised parts of Europe as Scandinavian countries where deep secularisation of societies did not transpose into the Church-State relations for a long time and where the model of secular State has been introduced only very recently and just partially.

FRAGMENT: One of the elements focused on strongly in religious and non-religious peacemaking is transformation of conflict. Transformation is seen as a shift in perceptions and attitudes that makes peace possible. This wide concept strongly connected with forgiving and reconciliation is becoming the basic operational term in the area of track II diplomacy being at the same time indispensable condition of faith-based peacebuilding initiatives. This way such notions as healing, forgiveness and reconciliation “become reality” not only in religious but also in non-religious peacemaking and peacebuilding where more “touchy-feely” approach has been accepted.

The issue of faith-based diplomacy, seen as either an alternative instrument or the tool supporting traditional diplomacy, has been gaining more visibility and importance in the area of conflict resolution and peacemaking in the post-Cold War world. Though the various kinds of actors referring to a larger or smaller extent to religion have been active and effective in the area of peacemaking and conflict resolution for many decades their presence in the international scene had been rarely discussed and rather unkown to the wider public opinion. The term of „faith-based diplomacy” has been coined at the beginning of the XXI century and refers to the new form of diplomacy which uses religion as its key resource acknowledging religion as a defining element in international security. Faith-based diplomacy which „speaks to the heart, mind, and spirit” of the conflicted parties is to be perceived as the alternative but also the contradiction to a tough-minded realisitic approach which does not include the understanding of the religious and philosophical values that influence the actors. The article aims at presenting the basic tenets and the practical achieve‑ ments of faith-based diplomacy.

FRAGMENT: Zacząć przyjdzie od konstatacji, iż instrumentalizacja rozumiana jako pewien typ podejścia do religii w swym najszerszym, a równocześnie niejako najgłębszym znaczeniu, „jest właściwa większości ludzi, a głębiej rzecz ujmując każdemu człowiekowi ze względu na jego naturę”. Może być związana tak z próbą „przykrawania” orędzia chrześcijańskiego do swoich własnych potrzeb czy oczekiwań, jak i wykorzystywaniem go lub instytucji Kościoła do celów zupełnie niereligijnych. Analizowana tutaj problematyka jest zatem częścią dużo szerszego problemu. Uświadomienie sobie tego faktu pozwala zauważyć, iż również instrumentalizacja religii w polityce nie zawsze musi być związana z „cynicznym” wykorzystywaniem religii (choć, oczywiście, tak dziać się może), a po prostu przekroczeniem pewnej granicy, oddzielającej właściwy i niewłaściwy sposób obecności religii w przestrzeni politycznej. 

FRAGMENT: Wraz z rozwojem integracji europejskiej teoria implementacji, czy też - używając brukselskiego żargonu - wdrażania, zyskała znaczącą literaturę. W niniejszym tekście chciałbym wykorzystać pewne jej ustalenia do analizy perspektyw zastosowania religijnie ugruntowanej myśli społecznej w kontekście UE. Warto jednak zacząć od wykazania teoretycznej zasadności takie podejścia.